به گزارش نجوای آگاهی؛ «عطاءالله ابراهیمی» در این نشست خبری که بعد از بازدید اصحاب رسانه از طرح الگویی اجرایی در حوزه برکت برگزار شد، به طور مبسوط اقدامات صورت گرفته در اجرای حفاظت خاک و آبخیزداری در استان البرز و کشور را تشریح کرد.

  ابراهیمی در آغاز سخن با بیان اینکه بحث آبخیزداری و آبخوان‌داری در اسناد بالادستی کشور بسیار پررنگ است، گفت: این مهم در بیانات مقام معظم رهبری در سال 96 و سیاست‌های کلی نظام در بخش منابع طبیعی و محیط‌زیست مورد تأکید قرار گرفته است.

  وی ادامه داد: در اهمیت توجه به آبخیزداری و آبخوان‌داری اشاره به قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی شاید کفایت کند که در آن تصریح شده است: «دولت مکلف است به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی نماید که تا سال 1404 با استفاده بهینه از منابع طبیعی مندرج در فصل تأمین آب بودجه‌های سنواتی (حداقل 15 درصد) متوسط بلندمدت نزولات آسمانی سالانه کشور، 7 نیم درصد از محل کنترل آب‌های سطحی کشور و 7 و نیم درصد را از طریق آبخیزداری و آبخوان‌داری به حجم آب استحصالی کشور اضافه نماید تا 100 درصد ترازنامه منفی آب‌های زیرزمینی دشت‌های کشور جبران گردد.»

او در ادامه اهداف کمّی و کیفی جبران تراز آبی کشور را مورد تأکید قرار داد و ضمن اشاره به احکام برنامه توسعه هفتم ابراز داشت: در اینجا نیز به‌شدت به تراز آب و تأمین آب مورد نیاز برای شرب، کشاورزی و صنعت تأکید شده است؛ لذا چاره‌ای نیست جز اینکه به مبحث آبخیزداری و آبخوان‌داری و از آن مهم‌تر تحقیقات لازم در این زمینه توجه ویژه داشت که پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در این زمینه اقدامات تحقیقاتی و نظارتی خوبی انجام داده است.

  تغییر اقلیم چالش امروز کشورهای جهان

 رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تغییر اقلیم را یکی از چالش‌های مهم کشورها ازجمله ایران دانست و گفت: تغییرات اقلیم سبب کاهش آب پایه رودخانه‌ها، تعارضات بر سر منابع محدود آبی، افت کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی و در نتیجه پدیده فرونشست زمین خواهد شد که امروز به‌عنوان یکی از دغدغه‌های مهم در صدر اخبار پرتکرار کشور قرار گرفته است.

 وی میزان فرسایش خاک سالانه در کشور را 16 تن در هکتار اعلام و بیان کرد: در بازدید امروز نیز نمونه‌هایی از فرسایش خاک قبل از اجرای این طرح را ملاحظه کردید.

 به گفته ابراهیمی، بهره‌برداری بی‌رویه از اراضی کشاورزی و منابع طبیعی، اجرای طرح‌های عمرانی بدون ملاحظات زیست‌محیطی و ناسالم و ناپایدار بودن وضعیت حوزه‌های آبخیزداری کشور از دیگر چالش‌های مهم و کلان کشور در حفاظت خاک و آبخیزداری است که برای برون‌رفت از این مشکلات باید چاره‌ای اندیشید.

 او با ارائه آمار نگران‌کننده‌ای از وضعیت تغییر اقلیم اظهار داشت: خوشبختانه در گروه خشکسالی و تغییر اقلیم پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری تحقیقات در این زمینه در دستور کار قرار گرفته و 2 طرح کلان خشکسالی و تغییر اقلیم در دست اجرا است.

 ابراهیمی در ادامه اظهار داشت: از ۶۰۹ آبخوانی که در کشور وجود دارد، ۴۳۲ آبخوان وضعیت بحرانی و ممنوعه دارد که زنگ خطر بزرگی محسوب می‌شود چرا که این تغییرات موجب کسری تجمع منابع آب زیرزمینی شده که الان به ۱۶۰ میلیارد مترمکعب رسیده و بیانگر کاهش سهم سرانه آب است. از طرف دیگر روند تزایدی سیل‌های اخیر نمونه‌های بارزی از تغییرات شرایط آب‌وهوایی و به‌تبع آن تغییرات اقلیمی است که باید ضمن چاره‌اندیشی با انجام فعالیت‌های لازم از این شرایط عبور کرد.

 برون‌رفت از چالش‌های زیست‌محیطی با تکیه بر آبخیزداری

 رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری یکی از راهکارهای مهم برای مبارزه با فرونشست زمین، کسری منابع آب زیرزمینی، جلوگیری از سیل و جلوگیری از هدررفت خاک را اقدامات آبخیزداری و آبخوان‌داری اعلام و بیان کرد: در این راستا در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری ۵ گروه تحقیقاتی مشغول فعالیت هستند که نه‌تنها بر اساس ضوابط اساسنامه، به بررسی و شناسایی نیازهای پژوهشی کشور در زمینه حفاظت خاک و آبخیزداری می‌پردازند که در تلاش هستند با ارائه راه‌حل‌های علمی و عملی به بخش اجرایی مشکلات و چالش‌های حفاظت خاک و آبخیزداری کشور را مرتفع نمانید.

 ابراهیمی با بیان اینکه امسال ۱۴۸ طرح مصوب در دستور مطالعه قرار دارد، گفت: در مجموع ۲۴۳ طرح پژوهشی در دست اجرا داریم که ۱۰۷ طرح ستادی و ۱۳۶ طرح استانی است. یک نمونه از طرح‌های اجرایی که امروز اصحاب رسانه از آن بازدید کردند، طرح الگویی برای ۲۰ میلیون هکتار از حوزه‌های آبخیز شهری و صنعتی است که با همکاری شرکت دارویی - صنعتی برکت و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در کنار حمایت‌های دولتی در حال اجرا است و به‌عنوان یک الگوی اقتصادی و متفاوت از سایر طرح‌ها طراحی شده و منطبق با رسالت پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری است.

 رویکرد مهم پژوهشکده ترویج فرهنگ آبخیزداری با استفاده از قدرت رسانه است

 «عطاءالله ابراهیمی» با بیان اینکه رویکرد ما علاوه بر انجام تحقیقات، ترویج فرهنگ آبخیزداری است، عنوان کرد: در این مدت سعی کردیم ارتباط خود را با رسانه و جراید برای توجیه فعالیت‌های آبخیزداری بیشتر کنیم؛ چون بر این باور هستیم که اگر مردم پای‌کار آبخیزداری نباشند تنها با فعالیت‌های دولتی تحقق اهداف امکان‌پذیر نیست و معتقدیم رسانه نقش بسیار مهمی در تبیین جایگاه آبخوان‌داری برای پایداری سرزمینمان دارد که امیدوارم با همکاری اصحاب رسانه و اهل‌قلم بتوانیم در این زمینه اقدامات خوبی انجام داده و فرهنگ آبخیزداری را به یک فرهنگ عمومی تبدیل کنیم.

 یافته‌های تحقیقاتی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری به بخش اجرا منتقل می‌شود

 وی در ادامه ضمن اشاره به برخی طرح‌های تحقیقاتی که در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در حال اجرا است، ابراز داشت: در این مرکز تلاش شده یافته‌های تحقیقاتی به بخش اجرا منتقل شود که در این زمینه می‌توان به بومی‌سازی دانش سدهای زیرزمینی با هدف احیای منابع آب‌وخاک اشاره کرد که با موافقت‌نامه‌ای که با وزارت نیرو منعقد شده استانداردهای تدوین و اجرای سدهای زیرزمینی در حال اجرا است که کار بسیار ارزشمندی است. همچنین مدیریت روان آب‌ها و زیست‌بوم‌ها در دستور کار قرار دارد که نمونه‌ای از آن در شرکت صنعتی - دارویی برکت، وردیج و هندیجان وجود دارد.

 رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در ادامه به سایر فعالیت‌های صورت گرفته در حوزه آبخوان‌داری و مهار سیلاب‌ها اشاره و بیان کرد: ۳۷ ایستگاه تحقیقاتی آبخوان‌داری در ۲۳ استان کشور وجود دارد که پژوهشکده با استفاده از ظرفیت این ایستگاه‌ها به تحقیق و تدوین استانداردهای سلامت حوزه آبخیز، آبیاری سیلابی برای احیای مناطق بیابانی، کنترل ریزگردها، توسعه سیستم‌های سطوح آبگیر باران و ساماندهی خشک‌رودها پرداخته است.

 او در ادامه ابراز داشت: از سال گذشته تلاش شد ضمن بازدیدهای میدانی از آبخوان‌های کشور سیستم پایش و مانیتورینگ در آنها اجرایی شود و آبخوان‌هایی که طی یکی دو دهه قبل از آنها غفلت شده بود را مجدد احیا کنیم و اثربخشی آبخوان‌ها را به شکل دقیق‌تری با اعداد و ارقام به مرحله اجرا درآوریم.

 الگوی اقتصادی و معیشتی استحصال آبی و توسعه باغ‌ها از دیگر طرح‌های تحقیقاتی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری است که ابراهیمی به آن اشاره و بیان کرد: طرح‌های فناوری چندمنظوره در ساماندهی خشک‌رودها و سدهای زیرزمینی نیز در این پژوهشکده اجرایی شده است. همچنین در منطقه هندیجان توانستیم با استفاده از پخش سیلاب سطحی معادل ۵۰۰ هکتار را تثبیت کنیم که الگوی خوبی برای بخش اجرا ایجاد شده که در اصلاح خاک و تثبیت ریزگردها بسیار مؤثر است.

 لایحه قانون جامع آبخیزداری کشور؛ کلیدی‌ترین قانون در حوزه آبخیزداری

 رئیس پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در ادامه به تشریح روند لایحه قانون جامع آبخیزداری و آبخوان‌داری اشاره و بیان کرد: این لایحه یکی از مطالبات اساسی ما می‌باشد که امیدواریم هرچه زودتر با استقرار دولت جدید و مجلس به سرانجام خوش برسد؛ خوشبختانه پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری در انجام این مهم محور کار قرار گرفته و پیگیر موضوع است. تا کنون با همکاری منابع طبیعی، وزارت نیرو و سایر بخش‌ها موادی از این لایحه مورد بررسی قرار گرفته و به یک توافق نهایی نیز رسیده‌ایم که امیدواریم در ارتباط با مواد دیگر آن نیز به توافق برسیم و بتوانیم لایحه قانون جامع آبخیزداری را در مجلس به تصویب برسانیم.

 افزایش اعتبارات در سایه توجه مجلس، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تات

 ابراهیمی در بخش دیگری از سخنانش ضمن قدردانی از حمایت کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی و سازمان برنامه و بودجه و همچنین نگاه حمایتگرانه وزارت جهاد کشاورزی و سازمان تات اعلام کرد: خوشبختانه در سال جاری ۱۴۰۳ رشد نسبتاً خوبی در اعتبارات داشتیم؛ اما هنوز با شرایط مطلوب فاصله زیادی داریم که امیدواریم با عنایتی که تصمیم‌گیران خصوصاً سازمان برنامه و بودجه خواهند داشت، بتوانیم با افزایش اعتبارات و عقد قراردادهای پژوهشی چالش‌های آبخیزداری را مرتفع کنیم

 وی افزود: امسال پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری حدود ۳۹ و هشت دهم درصد در اعتبارات هزینه‌ای رشد داشت. در بحث درآمدهای اختصاصی ۲۰ درصد افزایش و در تملک و دارایی حدود ۳۹۵ درصد نزدیک به ۴ برابر رشد اعتباری داشته است؛ یعنی اعتبار پژوهشکده از ۱۳ میلیارد تومان به ۶۴ میلیارد رسیده که بخشی از آن در زمان مناسب تخصیص پیدا کرد و توانستیم بخش عظیمی از مشکلات آبخوان‌ها را مرتفع نماییم.

روزنامه‌نگار: عفت السادات حسینی

منبع: نجوای آگاهی